Nhìn nhận gì về phản ứng gần đây của Yahoo và Google đối với giới chức Trung Quốc?

Mấy ngày gần đây, Yahoo và Google đã đồng loạt lên án nhà cầm quyền Trung Quốc về những hành vi xâm phạm đến an ninh mạng, quyền tự do ngôn luận và hoạt động thông tin của giới cầm quyền Trung Quốc đến các nhà hoạt động nhân quyền của nước này. Cụ thể, phía Google đã điều tra được những hành vi xâm nhập bất hợp pháp vào các tài khoản Gmail từ phía Trung Quốc. Những sự xâm nhập này không chỉ dừng lại ở phạm vi bình thường, mà diễn biến hết sức tinh vi và được hỗ trợ công nghệ cao. Google cũng cáo buộc những "kẻ xâm nhập" này đã cố vượt hàng rào bảo vệ để chiếm giữ tài khoản Gmail của những công ty kinh doanh quốc tế, hóa học, nhân quyền... ở Trung Quốc và ở Mỹ (đa số tài khoản Gmail được đặt ở Mỹ và Trung Quốc). Phía Google cũng đã cảnh báo rằng họ đã thông báo với các công ty bị xâm hại và tới các cơ quan an ninh của Mỹ. Những động thái gần đây của Yahoo và Google, hai nhà cung cấp dịch vụ lớn nhất thế giới, đã dấy lên những hi vọng mới cho quá trình "dân chủ hóa" Trung Quốc(?!), một điều mà các nhà quan sát dân chủ và nhân quyền Trung Quốc và thế giới đều mong đợi. Vậy động thái của Yahoo và Google đã đưa những nhà hoạt động nhân quyền này những hi vọng gì?

• Yahoo, Google từ trước đến nay vẫn tập trung khai thác thị trường Trung Quốc, nơi mà 300 triệu người vẫn sử dụng Internet là một thị trường màu mỡ mà các công ty tư bản Mỹ không thể bỏ qua. Tuy nhiên, để tiếp cận được thị trường này ngay từ thuở ban đầu không phải là chuyện dễ dàng gì, bởi nhà cầm quyền Bắc Kinh luôn đặt hoài nghi về vấn đề "bùng nổ thông tin" sẽ gây khó khăn cho họ. Thế nhưng, để phát triển và thu hút đầu tư, phía Bắc Kinh cũng phải đồng ý rằng họ phải chấp nhận mở cửa. Yahoo, Google, Microsoft và Bắc Kinh phải "cho đi, cho lại" để đạt được một số thỏa thuận phát triển kinh doanh! Điều này là hiển nhiên, khi Bắc Kinh đồng ý cho Yahoo và Google vào thị trường Trung Quốc để khai thác; ngược lại, Yahoo và Google phải "chịu" cho Bắc Kinh tiến hành "thông lọc" những "nội dung nhạy cảm" ra khỏi ngân hàng thông tin của Yahoo và Google. Điều này tuy đi ngược lại với những luật cơ bản về tự do thông tin, tự do ngôn luận,... nhưng Yahoo và Google cũng phải "lùi một bước để tiến mười bước" trong quan hệ với Trung Quốc.
• Nhà cầm quyền Bắc Kinh đã bị "hố" một vố đau sau khi Yahoo và Google cùng nhau "phản pháo" trong thời gian gần đây. Đây quả là một đòn hiểm mà Bắc Kinh không thể ngờ phía Mỹ đã vận dụng. Những cuộc đấu trí giữa hai bên quả là thâm thúy và thú vị! Yahoo và Google đã "hi sinh" trước mắt những tiêu chuẩn đạo đức kinh doanh của họ để thâm nhập đến thị trường Trung Quốc đầy tiềm năng. Từ con số vài chục ngàn, vài trăm ngàn cho đến nay đã hơn 300 triệu người sử dụng Internet, Trung Quốc đương nhiên trở thành thị trường khai thác màu mỡ của các tập đoàn của Mỹ. Tuy thu được lợi nhuận cao từ phía Trung Quốc, đối tượng sử dụng Internet từ phía Trung Quốc đã được mở rộng hơn ra đến sinh viên, học sinh, doanh nhân Trung Quốc đã được đào tạo ở nước ngoài... (những người có tư duy suy nghĩ tương đối độc lập với tư tưởng của nhà cầm quyền Bắc Kinh). Hơn nữa, các công ty nước ngoài cũng đầu tư ồ ạt vào thị trường Trung Quốc. Cái họ cần là một nguồn thông tin chính xác, nhanh chóng và đáng tin cậy. Điều này cũng đồng nghĩa với việc quản lí thông tin của phía Bắc Kinh không có lợi cho các doanh nghiệp đang hoạt động ở Trung Quốc. Điều này cũng tạo điều kiện cho các tổ chức phong trào dân chủ hoạt động. Cho đến giờ phút này, Yahoo và Google thấy không có lí do gì để tiếp tục nhân nhượng với Bắc Kinh trong lĩnh vực thông tin nữa.
• Quyết định cứng rắn của Google liệu có quá mạo hiểm? Điều này cũng chưa thể kết luận dễ dàng vì giới phân tích phải chờ xem thái độ từ phía Bắc Kinh như thế nào. "Bên tám lạng, kẻ nửa cân", hai bên đều có những con bài chủ chốt để kìm chế nhau, vì vậy tình hình khó mà có thể suy đoán được chính xác. Tuy nhiên, một điều chắc chắn rằng phía Google sẽ không đời nào đánh cuộc cả lợi ích của mình khi chưa tính toán kĩ lưỡng. Phải nói đến giờ phút này, phía Mỹ (đại diện là Google và Yahoo) đã cao tay hơn phía Trung Quốc. Chấp nhận hi sinh một số quyền lợi cơ bản để nắm trọn thị trường hơn 300 triệu người sử dụng Internet, Google đã "lùi một bước để tiến mười bước". Đặt giả thiết nếu Google đóng cửa công ty tại Trung Quốc và cắt toàn bộ dịch vụ, thâm hụt sẽ rất lớn nhưng về phía Trung Quốc thì hậu quả sẽ còn nặng nề hơn, có khả năng chính quyền Bắc Kinh không thể gánh đỡ nổi. Google và Yahoo ra đi cũng đồng nghĩa với kênh thông tin quan trọng bị cắt đứt. Và điều này thì chính quyền Bắc Kinh biết rõ tác hại của nó sẽ thảm khốc đến nhường nào đến với nền kinh tế Trung Quốc. Nước cờ của Google và Yahoo đã đẩy nhà cầm quyền Bắc Kinh đến một thỏa thuận nhượng bộ trong thời gian sắp tới.

Trung Quốc và Mỹ là hai quốc gia đang tranh giành ngôi vị trong bối cảnh tình hình kinh tế, chính trị trên thế giới đang diễn biến hết sức phức tạp. Những cuộc cạnh tranh giờ đây cũng ngày càng khốc liệt và không kém phần hấp dẫn, lí thú. Qua sự kiện này, Mỹ đã "nhẹ nhàng đánh tiếng" đến một vấn đề cực kì nhạy cảm của đối tác Trung Quốc. Quả thực, đây là một vố đau mà chính quyền Bắc Kinh vừa nhận được từ Mỹ. Diễn biến hấp dẫn đến đâu thì phải chờ phía Trung Quốc "đáp lễ" lại.

Bài viết của tác giả được đăng tải (có điều chỉnh) trên diễn đàn Dân Luận. Bạn đọc có thể xem bài hoàn chỉnh tại: http://www.danluan.org/node/3929